پانیک چیست؟
اختلال پانیک
پانیک عبارتست از دوره ناگهانی ترس یا وحشت شدید که چند دقیقه تا چند ساعت طول میکشد. حمله پانیک در سایر اختلالات روانی مانند هراس اختصاصی، جمعیت هراسی و اختلال استرس پس از سانحه نیز میتواند به وقوع بپیوندد. بعضی از حمله های پانیک سرنخ مشخصی دارند. سرنخشان محرکی شناخته شده و معین است. از طرفی حمله های پانیک ممکن است غیر منتظره و در هر زمانی رخ دهند و به هیچ محرک قابل شناسایی ربطی نداشته باشند.
تشخیص بالینی پانیک
- حملات مکرر غیر منتظره ی پانیک: یک دوره ی پانیک بروز شدید و ناگهانی ترس شدید یا احساس ناراحتی فوق العاده است که در عرض چند دقیقه به اوج میرسد و در طی این مدت چهار مورد یا بیشتر از علایم بروز میکند:
- توجه: بروز ناگهانی حمله هم در حالت آرامش و استراحت و هم در حالت اضطراب رخ میدهد.
- تپش قلب یا افزایش ضربان آن
- تعریق
- لرزش یا احساس تکان خوردن
- احساس تنگی نفس و نرسیدن هوا
- احساس خفگی درد یا ناراحتی قفسه سینه
- تهوع یا ناراحتی شکمی
- احساس سرگیجه بی ثباتی منگی یا غش
- احساس گرما یا لرز ( گرگرفتگی و سرما)
- احساس پارستزی ( خواب رفتگی یا سوزن سوزن شدن)
- گسست از واقعیت ( احساس غیر واقعی بودن) یا گسسست از خویشتن( احساس جدا شدن از خود)
- ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
- ترس از مردن
نکته: علایم مختص فرهنگ هم دیده میشود: مثل وزوز گوش، درد گردن، سردرد، گریه و فریاد غیر قابل کنترل. این گونه علایم را نباید به عنوان یکی از چهار علامت لازم برای تشخیص محسوب کرد.
- حداقل یکی از حملات در عرض یک ماه ( یا بیش تر ) از یکی یا هر دو مورد زیر رخ داده باشد.
- نگرانی یا مشغولیت مداوم در مورد بروز یک دوره ی دیگر یا پیامد آن ( مثلا از دست دادن کنترل، دچار حمله قلبی شدن یا دیوانه شدن).
- تغییر آشکار ناسازگارانه ی رفتاری ناشی از حملات فوق ( مثلا رفتارهایی برای جلوگیری از حملات بعدی مانند ورزش نکردن یا نرفتن به مکان های نا آشنا)
- اختلال حاضر ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده ( مانند داروی سو مصرفی، یک دارو) یا یک بیماری طبی دیگر ( مانند پرکاری تیرویید ، بیماریهای قلبی ریوی ) نیست.
- اختلال موجود توسط یک اختلال روانی دیگر بهتر توجیه نمیشود. ( مثلا حملات پانیک که فقط در به ترس از موقعیت های اجتماعی بروز میکنند ، مانند آنچه در اختلال اضطراب اجتماعی دیده میشود. در پاسخ به شرایط هراس آور ناشی از جسم یا موقعیت خاصی بروز می کند.مانند هراس اختصاصی. در پاسخ به افکار وسواسی بروز میکند مانند اختلال وسواسی جبری. در پاسخ به نشانه های که حادثه آسیب رسان را به خاطر میاورند بروز میکند مانند PTSD . یا در پاسخ به جدا شدن از افرادی که به آن ها دلبستگی وجود دارد بروز میکند مانند انچه در اختلال اضطراب جدایی دیده میشود.
بیماری های همراه پانیک
91 درصد از بیماران دچار پانیک حداقل به یک اختلال روانی دیگر دچارند.
تقریبا یک سوم افراد مبتلا قبل از شروع این اختلال به اختلال افسردگی اساسی دچار بوده اند.
اختلالات اضطرابی نیز در مبتلایان به پانیک شایع هستند مانند اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا، اختلال اضطراب فراگیر و اختلال وسواسی جبری و اختلال استرس پس از سانحه.
این همراهی ها بدین معناست که در معاینه و ارزیابی بیماران پانیک لازم است به سایر اختلالات همراه ایشان توجه شود و درمان شود.
ویژگی های بالینی پانیک
نخستین حمله پانیک اغلب کاملا خود به خود است. اما گاهی نیز حملات پانیک در پی بر آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسط ممکن است روی دهند.
بالینگر باید سعی کند هرگونه عادت یا موقعیتی را که اغلب بر حمله های پانیک بیمار مقدم است پیدا کند. مواردی از قبیل مصرف کافئین نیکوتین یا مواد دیگر.
تغییر الگوهای خواب یا تغذیه و برخی وضعیت های خاص محیطی مانند استفاده از نور تند در حین کار.
حمله پانیک اغلب وقتی که شروع شد علایمش در عرض ده دقیقه به سرعت تشدید میشود.
علایم روانی عمده اش عبارتست از ترس مفرط و احساس قریب الوقوع بودن مرگ و نابودی.
بیمار اغلب نمیتواند علت ترس خود را بیان کند. ممکن است دچار سردرگمی شود و در تمرکز اشکال پیدا کند.
نشانه های جسمی حملات پانیک اغلب عبارتند از: افزایش ضربان قلب، احساس تپش قلب، تنگی نفس وتعریق
بیمار اغلب میکوشد تا آن محل را ترک کند یا از کسی کمک بگیرد. حمله عموما بیست تا سی دقیقه و ندرتا بیش از یک ساعت طول میکشد.
بیمار در فاصله حملات ممکن است از اینکه مبادا حمله دیگری به سراغش بیاید دچار اضطراب انتظار شود.
نگرانی جسمی از مرگ به دلیل مشکل قلبی یا تنفسی ممکن است کانون اصلی توجه بیمار در حین حمله پانیک باشد.
بیمار ممکن است معتقد باشد که تپش قلب و درد قفسه سینه نشان دهنده آن است که دارد میمیرد.
بسیاری از این بیماران به بخش فوریت های بیمارستانها مراجعه میکنند و بررسی میشوند.
نکته مهم در تشخیص اختلال پانیک رد علل جسمی ایجاد کننده ی این علایم میباشد. عللی مانند مشکلات قلبی تنفسی، اختلالات غدد درون ریز مانند کم کاری یا پرکاری تیرویید، افت قند خون ، اختلالات تشنجی، اثرات داروهای مصرفی و…
نکته کلیدی در تشخیص صحیح اختلال پانیک و افتراق آن از سایر اختلالات اضطرابی اثبات وجود حملات پانیک عود کننده خودبخودی در مقاطعی از بیماریست. همچنین مشخصه کلاسیک حملات پانیک شروع سریع ( ظرف چند دقیقه) و مدت کوتاه ( معمولا کمتر از 10 تا 15 دقیقه ) است.
سیر اختلال پانیک
معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود
اختلال پانیک در مجموع بیماری مزمنی است اما سیر بیماری در هر بیمار و نیز در یک بیمار واحد در زمانهای مختلف به گونه ای است.
حدود سی تا چهل درصد از بیماران در پیگیری دراز مدت بی علامت می شوند. حدود پنجاه درصدشان علایم مختصری دارند که تاثیر چشمگیری بر زندگیشان نمیگذارند. حدود 10 تا 20 درصد از بیماران همچنان علایم قابل توجهی خواهند داشت.
بسامد و شدت حملات پانیک ممکن است نوسان داشته باشد.گاه روزی چند بار و گاه کمتر از ماهی یکبار ممکن است پیدا شود.
در صورت شدید بودن علایم بر عملکرد تحصیلی شغلی و بیمار وتعامل های خانوادگی وی به میزان شایعی اثر میگذارد.
درمان پانیک
دارو درمانی:
از میان دسته های دارویی مختلف بر اساس شرایط بیمار دارو انتخاب میگردد.
دسته های دارویی مورد نظر شاملSSRI، MAOI ، بنزودیازپین ها، داروهای سه حلقه ای و چهار حلقه ای
از زمانی که تاثیر دارو معلوم شد باید عموما به مدت 8 تا 12 ماه دارو ادامه یابد. بیماری پانیک اختلالی مزمن است که ممکن است با قطع دارو عود کند.
درمان شناختی رفتاری :
ترکیب درمان شناختی درمانی با دارو درمانی موثر تر از هرکدام از این درمانها به تنهایی است.
در شناخت درمانی اعتقادات غلط بیمار به وی نشان داده میشود و اطلاعات صحیح در مورد حمله های پانیک به وی داده میشود. مطلع ساختن بیمار از اعتقادات غلطش به تفسیر غلط حواس خفیف جسمی به گونه ای که آن را دال بر قریب الوقوع بودن حمله پانیک می پندارد. دادن اطلاعات صحیح در مورد حمله پانیک و توضیح اینکه حمله پانیک اگر روی دهد، مدت محدودی دارد و مرگ آور و خطرناک نیست.
آیا تجربه ای از حملات پانیک داشته اید؟
اگر شما هم دچار حملات پانیک شده اید تجربه تون و راه هایی که برای درمان انجام داده اید رو با ما و کاربران دیگر در میون بزارید
من اولین باری که پانیک شدم ایران بودم نصف شب داشتم موزیکی میدیم از تلویزیون که تقریبا قبرها رو نشون میدم فقط یک صدا جیغ زدم نه نمیخوام بمیرم و تا الان ادامه داره کلا ترس از مرگ دارم که حالا بعدش چی میشه میدونم هیچی ابدی نیست ولی کلا این فکر از زندگی مختلم کرده ولی خوب تواما درس میخونم و کار هم می‌کنم که سرگرم باشم